اختلال نعوظ، مهم‌ترین اختلال جنسی مردان محسوب می‌شود که به طور عام به آن ناتوانی جنسی مردانه می گویند. به‌طورکلی اصطلاح اختلال جنسی، شامل هرگونه مشکل ناتوانی در ایجاد یک رابطه جنسی مناسب می‌باشد که بخشی مربوط به مردان و بخشی مربوط به زنان است.
در اختلالات جنسی مردان، عمدتاً سه مورد زیر وجود دارد:
- اختلال نعوظ (اختلال در شق شدن آلت مردان)
- اختلال انزال (زودانزالی یا دیر انزالی)
- اختلال میل جنسی
به‌طور خاص، منظور از «ناتوانی جنسی مردان» بحث اختلال نعوظ می‌باشد. اختلال نعوظ مردانه یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین اختلالات جنسی محسوب می‌شود؛ چراکه بدون وجود یک نعوظ کافی و مستمر (سفت شدن آلت مردانه، شق شدن)، عملاً هیچ آمیزش جنسی انجام نمی‌شود.
از هر ۱۰ مرد بالغ ۱ نفر به طور طولانی مدت از مشکل نعوظ رنج می‌برد.
چگونه آلت مردانه شَق می‌شود؟ (مکانیسم نعوظ)
به بزرگ و سفت شدن آلت تناسلی در مردان، نعوظ یا ارکشن (erection) گفته می‌شود. نعوظ، نتیجه یک فرآیند بسیار پیچیده‌ای است که در اثر تعادل ظریف و هماهنگ عصبی، عروقی و بافتی ایجاد می‌شود.
به هنگام فعال شدن مکانیسم‌های نعوظی (مثلاً تحریک جنسی به هر شکل) جریان خون شریانی، با فشار وارد بافت اسفنجی آلت مردانه می‌شود؛ طوری که فرصت خروج از رگ‌های وریدی را پیدا نمی‌کند و درنتیجه ی انباشت این خون در بافت اسفنجی، آلت را به صورت طولی و قطری بزرگ و سفت می‌کند (شق می‌شود).
در زمان نعوظ و درحین رابطه جنسی تا زمان انزال (خروج مایع منی)، دریچه‌های وریدی بسته می مانند و پس از انزال، با باز شدن دریچه‌های وریدی، خون از آلت تناسلی خارج می‌شود و بنابراین آلت تناسلی به حالت اولیه بر می‌گردد.
بنابراین، اساس سفتی آلت به پرخونی عروق و بافت اسفنجی آلت برمی‌گردد. ازنظر فیزیولوژی به هنگام تحریک جنسی که هم می‌تواند لمسی باشد هم دیداری و هم شنیداری (و حتی به‌صورت ذهنی و فانتزی جنسی) سیگنال های خاصی به طرف مغز فرستاده می‌شود و مغز همزمان فرمان‌هایی را صادر می‌کند.
این فرمان‌ها به اعصاب ناحیه پودندال و عروق و عضلات این ناحیه، به‌طور همزمان رسیده و به صورت هماهنگ، موجب گشادی شریان‌های آلت و درنتیجه پرخون شدن آنها می‌شود و نیز عضلات این ناحیه بسته به وظیفه‌ای که بر عهده‌دارند، بعضاً منقبض و یا منبسط می‌شوند.
به‌طورکلی، فرآیند نعوظ، یک فرآیند بسیار پیچیده جنسی و عاطفی است و به هماهنگی مغز، نخاع، اعصاب، عروق و عضلات احتیاج دارد.
برنگیختگی آلت و نعوظ کافی آن در حین رابطه ی جنسی دغدغه ی بسیاری از مردان است و در صورت بروز هر گونه مشکلی در نعوظ، باید سریعا مورد پیگیری و بررسی قرار گیرد تا در صورت لزوم شخص بتواند هر چه سریع تر توسط درمانگر ها یا مشاوران جنسی علت عدم نعوظ خود را متوجه شود و تحت درمان قرار گیرد.
دلایل اختلال نعوظ چیست؟
شناخت عوامل ایجادکننده اختلال نعوظ، بسیار اهمیت دارد چرا که با رفع عامل ایجادکننده، در اکثر مواقع نیاز به اقدام خاص دیگری نمی‌باشد و شخص ناتوان، درمان می‌شود.
به‌طورکلی دلایل اختلال نعوظ در آقایان عبارت‌اند از:
الف) علل جسمی
ب) علل روحی و روانی
الف) عوامل جسمی اختلال نعوظ
علل جسمی شامل موارد زیر می باشد:
علل عصبی
هرگونه اختلال در سیستم عصبی که با مکانیسم نعوظ در ارتباط هستند، موجب اختلال نعوظ می‌شوند. مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از :
- صدمه دیدن مغز و نخاع
- ضربه به ناحیه لگن
- جراحی پروستات
- بیماری M.S
علل عروقی
هرگونه مشکل عروقی برای آن دسته از عروق (رگ ها) که مرتبط با نعوظ هستند باعث اختلال نعوظ می‌شوند. مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از :
- دیابت
- تصلب شرایین (سفت شدن رگ های خونی)
- بیماری‌های قلبی
- فشارخون
- ناهنجاری عروقی مادرزادی
- بالا بودن سن
- دوچرخه‌سواری طولانی
- چربی خون
علل هورمونی
عدم تعادل در هورمون‌هایی که با اختلال جنسی ارتباط دارند، ازجمله :
- پایین بودن تستوسترون خون
- بالا بودن پرولاکتین
- کم‌کاری و پرکاری تیروئید
داروها
برخی داروها بر روی نعوظ اثر منفی دارند :
- اسپیرونولاکتون
- داروهای ضدافسردگی
- تیازیدها
- متیل دوپا
- کلونیدین
- سایمتیدین
از دیگر عوامل جسمی اختلال در نعوظ عبارت اند از :
- مشکلات ساختاری آلت، مثل بیماری پیرونی (کج شدن آلت)
- اعتیاد به سیگار، الکل، مواد مخدر
- عدم تحرک
- تغذیه نامناسب
ب) عوامل روحی و روانی اختلال نعوظ
عوامل روحی و روانی ازجمله علل مهم اختلال نعوظ هستند؛ یعنی باوجود سالم بودن سیستم نعوظی، این عوامل می‌توانند پروسه نعوظ را دچار اختلال کنند. مهم‌ترین این علل عبارتند از:
- بیماری‌های روانی، مثل افسردگی
- استرس‌ها و اضطراب‌های شغلی و خانوادگی
- اعتمادبه‌نفس پایین
- بی‌میلی جنسی مردان
یکی از عوامل اختلال نعوظ، بی‌میلی جنسی مردان است، یعنی اگر یک مرد دارای میل جنسی کافی نباشد، نمی‌تواند نعوظ کامل و مستمری برای آمیزش داشته باشد.
بی‌میلی جنسی، معمولاً ازنظر بسیاری از سکسولوژیست ها و درمانگران جنسی، مخفی می‌ماند و حتی ممکن است خود افراد نیز به آن آگاهی کافی نداشته باشند و تنها از طریق دادن یک شرح حال خوب توسط بیمار، قابل‌تشخیص است.
بی‌میلی جنسی، علل مختلفی دارد که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
- افزایش سن
- فاصله کم بین دفعات آمیزش
- دیابت
- استرس‌های گوناگون
- عدم جذابیت کافی از طرف همسر (این مورد، بسیار مهم و قابل‌بررسی است چراکه عدم جذابیت کافی همسر می‌تواند جسمی و ظاهری باشد یا می‌تواند رفتاری و گفتاری باشد و..)
نکته: یکی از عوامل مهم اختلال نعوظ مردان، استرس سکس می‌باشد، به این معنی که ممکن است مردی چند دفعه دچار ناتوانی جنسی شود (مثلاً به دلیل بی‌میلی) و این مطلب موجب می‌شود برای دفعات بعدی آمیزش، دچار استرس شود و از اینکه شاید دوباره نتواند آمیزش موفقی داشته باشد، مضطرب شود.
به این حالت استرس سکس میگویند که یک سیکل معیوب است و در صورتی‌که از طریق مشاوره جنسی و ایجاد اعتماد به نفس این حلقه قطع نگردد، داستان اختلال نعوظ ادامه می‌یابد.
برخورد علمی با اختلال نعوظ
قدم اول: وقتی یک مرد با مشکل ناتوانی جنسی برای مشاوره جنسی و درمان مراجعه می‌کند، اولین خط درمان عبارت است از یک شرح‌حال خوب و قوی؛ چون اگر در شرح‌حال بیمار، نکته‌ای مخفی بماند و از طریق درمانگر کشف نشود ممکن است تشخیص و درمان به درستی انجام نشود.
بنابراین محیط مشاوره باید کاملاً صمیمی و به دوراز شرم و حیا باشد و بیمار تمام مسائل مربوط به اختلال جنسی خود را بیان کند
قدم دوم: در این مرحله معاینه فیزیکی دقیق انجام می شود و باید در صورت لزوم، ناحیه ژنیتال (تناسلی) به خوبی بررسی گردد؛ همچنین معاینه قلب و عروق، رفلکس‌های عصبی، فشارخون و … همه باید مورد ارزیابی قرار گیرد. (مثلاً گاهی اختلال جنسی ناشی از بیماری‌های مهمی مثل بیماری قلب و عروق می‌باشد.)
قدم سوم: قدم بعدی در ارزیابی بیمار مبتلا به اختلال نعوظ درخواست آزمایش‌های مربوطه می‌باشد که حتماً باید شامل موارد زیر باشد:
- بررسی شمارشی گلبول (C.B.C)
- بررسی قند ناشتا (F.B.S)
- بررسی قند سه ماهه (HB.A1C)
- بررسی چربی‌های خون (Cholestrol, Triglyceride, LDL-HDL)
- بررسی آنزیم‌های کلیوی (BUN/CR)
- بررسی آنزیم‌های کبدی (ALT/AST)
- بررسی هورمون‌های تیروئیدی (T3, T4, TSH)
- بررسی تستوسترون توتال (TESTOSTRON)
- بررسی پرولاکتین (PROLACTIN)
- بررسی مارکر‌های پروستات (P.S.A)
سپس درمانگر بر اساس شرح‌حال، معاینه و آزمایشات انجام‌شده، می‌تواند ازنظر ارائه یک شیوه درمانی مناسب تصمیم‌گیری نماید.
نکته: درمانگر در شرح‌حال باید از مطالب زیر در مورد بیمار با اختلال نعوظ، اطلاع کامل پیدا کند تا بتواند به درستی تصمیم بگیرد:
- آیا سابقه اختلال نعوظ دارد؟
- طول مدت اختلال نعوظ حین آمیزش (مثلاً آیا از ابتدای آمیزش مشکل دارد و یا اینکه مدتی نعوظ کافی دارد، اما ادامه دار نمی‌باشد؟)
- آیا اختلال، همیشگی است یا گاهی ایجاد می‌شود؟
- آیا اختلال، ناگهانی شروع‌شده و یا اینکه به مرورزمان ایجادشده است؟
- آیا فقط با همسر خود دچار مشکل است و یا با هر شریک جنسی مشکل دارد؟
- آیا خاطرات بدِ جنسی (مثلاً در کودکی یا نوجوانی) دارد؟
درمان اختلال نعوظ در مردان
برای درمان اختلال نعوظ، از همان ابتدا باید ۲ نکته مهم به بیمار گوشزد شود:
نکته اول: بیمار برای درمان باید صبور باشد و طبق دستورالعمل پزشک و یا درمانگر، قدم به قدم پیش رود و در مسیر درمان، مأیوس نشود (هیچ عجله‌ای نداشته باشد).
نکته دوم: همسر بیمار باید در امر درمان شوهر خود، کاملاً همکاری نماید. یعنی هم صبور باشد و هم شوهر خود را تشویق کند و هم اعمالی را که درمانگر به عهده او می‌گذارد، به خوبی اجرا کند.
مراحل درمان اختلال نعوظ
- مشاوره درمانی
- رفع علت ایجادکننده اختلال نعوظ
- درمان بیماری مرتبط با اختلال نعوظ
- دارو درمانی (گیاهی، شیمیایی)
- درمان تزریقی
- استفاده از دستگاه‌های کمکی
- استفاده از روش جراحی
نتیجه گیری
علل مختلفی می‌تواند موجب ایجاد اختلال نعوظ شود که به‌طورکلی عبارتند از:
علل جسمی و علل روحی – روانی
ارزیابی کامل بیمار مبتلابه اختلال نعوظ، شامل شرح‌حال کامل، معاینه دقیق و انجام آزمایشات مربوطه می‌باشد.
در طول درمان، شخص مبتلا و همسرش، باید همکاری لازم را بنمایند و صبور باشند.
مراحل درمان شامل موارد گوناگونی است که بسته به عامل ایجادکننده اختلال، مدل خاصی برای بیمار ارائه می‌شود.
